Op 10 november 2021 werd de stad op de hoogte gesteld door de Vlaamse Overheid, Agentschap Onroerend Erfgoed (afk. AOE) dat de historische voetweg nr. 99 zoals opgenomen in de atlas der buurtwegen van Halle, gelegen tussen de Wedemstraat en de Gaasbeeksesteenweg niet meer volledig toegankelijk is en hierdoor aan functionaliteit verliest.
De voetweg heeft verschillende vertakkingen en is gedeeltelijk gelegen in het beschermde landschap ‘Kasteel van Budingen, kasteelhoeve en Hof te Wedem met omgeving’.
Het team Vlaams-Brabant AOE verzoekt om deze voetweg te herwaarderen en terug volledig openbaar te stellen naar aanleiding van een adviesvraag over een natuurbeheerplan voor gronden bij het Hof te Wedem in de Wedemstraat te Halle ter bescherming van het landschap.
Aangezien stad Halle een beleid voert ter herwaardering van de trage wegen wordt aan het college van burgemeester en schepenen gevraagd om de nodige maatregelen te treffen tot herwaardering van voetweg nr. 99.
In de strategische meerjarenplanning 2020-2025 wordt onder doelstelling B5 het actieplan toegelicht om voetwegen te herwaarderen.
Halle maakt werk van een stad op maat van voetgangers (AP B5.1)
Het STOP-principe (Stappen-Trappen-Openbaar vervoer) stelt prioriteiten wat betreft de keuze voor een vervoermiddel. Stappen krijgt hierbij de hoogste prioriteit. Halle bouwt daarom verder aan een stad die aantrekkelijk is voor voetgangers. Dit gaat van het optimaliseren van de voetpaden tot het in kaart brengen en herwaarderen van voetwegen op het grondgebied.
Er wordt voldoende aandacht gegeven aan de (toekomstige) toegankelijkheid van het openbaar domein.
Ligging van voetweg nr. 99 en beschrijving van de rooilijnen zoals opgenomen in de atlas der buurtwegen van Halle
Het tracé van voetweg nr. 99 beschrijft een 3-delige vertakking en heeft een algemene rooilijnbreedte van 1,60 meter cf. de plandocumenten uit de atlas der buurtwegen. Vertrekkende vanaf de westelijke zijde t.h.v. de aansluiting op buurtweg nr. 7 (nu de gemeenteweg gekend als Wedemstraat) vertakt de voetweg in drie delen waardoor deze ook drie verschillende aansluitingspunten heeft op de buurtweg nr. 3 (gemeenteweg gekend als de Gaasbeeksesteenweg).
Bij het bestuderen van de planbladen uit de atlas der buurtwegen dient er rekening gehouden te worden met de weergave van de rooilijnen. Deze geven immers weer of een gemeenteweg al dan niet gelegen is op een privaat perceel (bij wijze van een publiekrechtelijke erfdienstbaarheid) of gelegen is op het openbaar domein.
- een buurtweg (‘chemin’) of voetweg (‘sentier’) die in de atlas afgebeeld wordt d.m.v. volle (= niet onderbroken) lijnen behoort tot het openbaar domein. De weg ligt dus niet over een privaat perceel.
- een voetweg die afgebeeld wordt d.m.v. een volle lijn met daar tegenover een onderbroken lijn is gelegen langsheen een gemeenschappelijke perceelsgrens en dient begrepen te worden als een publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van doorgang op het perceel langs de zijde van de onderbroken lijn.
- een voetweg die afgebeeld wordt d.m.v. twee onderbroken lijnen is meestal dwars gelegen over een perceel en ligt hier dus niet langs een perceelsgrens. Wanneer dit wel het geval is dan wordt er tussen de twee onderbroken lijnen een volle lijn afgebeeld om erop te duiden dat de as van de voetweg gelijkt loopt met een gemeenschappelijke perceelsgrens. De rooilijnbreedte (in de meeste gevallen bedraagt dit 1,60 m voor een voetweg) is hier dan voor de helft verdeeld over de betrokken aanpalende percelen. De publieke erfdienstbaarheid van doorgang loopt dan met een breedte van bijvoorbeeld 80 cm (indien rooilijnbreedte = 1,60 m) voor een bepaalde lengte overheen beide aanpalende percelen. Gelet de grootschalige opmetingen van de atlas der buurtwegen van Halle plaatsvonden tussen 1841 en 1843 dient de weergave van sommige rooilijnen nu anders geïnterpreteerd te worden. Daar waar een tracé vroeger nog niet langsheen een gemeenschappelijke perceelsgrens liep kan dit nu wel het geval zijn als gevolg van verkavelingen of splitsing van percelen.
Kadastrale ligging: HALLE 1° afdeling Sectie A
Deel 1 (getroffen percelen: 27 & 26A)
- Het eerste deel van voetweg nr. 99 is gevestigd op perceelnummer 27 en loopt verder langsheen de perceelsgrens van perceelnummer 26A tot aan de Gaasbeeksesteenweg. De atlas geeft hier de rooilijnen hoofdzakelijk weer als een ‘volle’ lijn evenwijdig aan een onderbroken lijn. Dit betekent dus dat het tracé van dit gedeelte (over een breedte van 1,60 m) dient beschouwd te worden als een erfdienstbaarheid van publieke doorgang, resp. gelegen overheen het perceel waarop de onderbroken lijn wordt afgebeeld. Het eerste deel van voetweg nr. 99 is dus enkel gelegen overheen de percelen 27 en 26A.
Deel 2 (getroffen percelen: 27, 38D, 39C, 42N & 50G)
- Voetweg nr. 99 vertakt zich op perceel 27 naar het tweede deel en loopt dan verder overheen perceelnummer 38D (*de weergave van de perceelsgrenzen op de kadasterkaart blijkt hier niet overeen te stemmen met de juridische toestand ten tijde van de atlasmetingen). Vanaf hier wordt de voetweg afgebeeld als twee evenwijdige onderbroken lijnen. Het tracé gaat verder over in twee onderbroken lijnen met in het midden een volle lijn. Dit betekent dat de as van de voetweg overheen de gemeenschappelijke perceelsgrens van percelen 39C, 50G en 42N loopt. De volle lijn tussen de streep-punt-lijn beschrijft tegelijkertijd de as van de voetweg en duidt tevens ook de gemeenschappelijke perceelsgrens aan. Deze 3 percelen zijn dus langs hun respectievelijke zijde van de perceelsgrens voor een breedte van 80 cm getroffen door de publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van doorgang. Zoals reeds aangehaald dient opgemerkt te worden dat kadastrale perceelsaanduidingen soms afwijkingen vertonen t.o.v. de juridische perceelsgrenzen. De weergave van een perceel op een kadastraal uittreksel heeft enkel een fiscaal doeleinde en is geen juridisch document.
Het vervolg van de voetweg loopt over in een verbreding naar 2,50 meter overheen een grondstrook in openbaar domein (weergave van volle lijnen in de atlas der buurtwegen – zijtak van de Gaasbeeksesteenweg in kasseiverharding).
Deel 3 (getroffen percelen: 38D, 38E, 38F, 51C, 60H & 63/2A)
- Het derde deel loopt vanaf perceel 38D overheen percelen 38F, 51C, 63/2A en 60H in de vorm van evenwijdige en onderbroken lijnen (publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van doorgang op private grond).
Percelen 38D, 38E en 38F zijn bebost en landschappelijk waardevol.
Het tracé van de voetweg is overheen perceel 60H overbouwd door een vergunde of een vergund geachte constructie waardoor het hedendaags niet meer mogelijk is om het traject hier op haar oorspronkelijke ligging opnieuw toegankelijk te maken voor het publiek. In het (zelfs recente) verleden is vaak geen rekening gehouden met de verplichting om eerst over een buurtweg te beslissen, en werden nog geldige tracés overbouwd of belemmerd door kavelindelingen, met alle betwistingen en problemen van dien.
Omdat het traject van deel 3 onmogelijk in haar oorspronkelijke staat kan hersteld worden dringt zich hier een regularisatie op van de bestaande toestand. Op oude luchtfoto’s van 1971 en tussen 1979 en 1990 is te zien dat het traject hier destijds in onbruik was.
Beschermd statuut van de buurt- en voetwegen uit de atlas der buurtwegen
Alle gemeentelijke wegen en buurtwegen in de zin van de wet van 10 april 1841 op de buurtwegen die bestaan op 1 september 2019, worden voor de toepassing van het decreet houdende de gemeentewegen van 3 mei 2019 geacht een gemeenteweg te zijn.
Gemeentewegen kunnen alleen opgeheven worden door een bestuurlijke beslissing ter uitvoering van dit decreet en kunnen niet verdwijnen door niet-gebruik.
De basisprincipes uit het Decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen zijn vooral van toepassing bij de afweging van beslissingen over gemeentewegen die in de feiten al enige tijd verdwenen zijn of in onbruik zijn geraakt.
Het uitgangspunt is dat er goed nagedacht en verantwoord wordt wanneer gemeentewegen opgeheven of verplaatst worden. Uitzonderlijk kan dat uiteraard verantwoord zijn, als er voldaan is aan de hierboven vermelde principes. Die principes gelden ook voor doodlopende wegen. Dergelijke wegen hebben geen bestemming, maar kunnen op zichzelf een bestemming zijn. Ze kunnen namelijk een culturele waarde hebben, een uitzicht bieden, een veilig speelterrein voor kinderen zijn of toegang geven tot een achterliggend perceel.
Gezien bovenstaande argumenten is het aangewezen om positief gevolg te geven aan het verzoek van AOE om de historische voetweg nr. 99 te herwaarderen en het college de opdracht te geven om de publieke doorgang over de volledige breedte van de gemeenteweg te vrijwaren, met uitzondering van het derde deel van de voetweg waarvan het traject nu overbouwd is door een vergunde of vergund geachte constructie. Een verplaatsing of opheffing van dit derde deel dient behandeld te worden via een aparte procedure cf. het Decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen. Een PV van Opmeting van de huidige bestaande toestand met een correcte weergave van de juridische perceelsgrenzen en een correcte weergave van de inplanting der historische rooilijnen is vereist om tot herwaardering van deze voetweg over te gaan.
Afpaling van de gemeenteweg
Het college van burgemeester en schepenen kan op eigen initiatief, of op verzoek van de gemeenteraad of van derden overgaan tot afpaling van de gemeenteweg, met tussenkomst van een landmeter-expert.
Alle aangelanden worden dertig dagen vooraf met een beveiligde zending op de hoogte gebracht van de afpaling.
Voor de afpaling van de gemeenteweg wordt een plan en een proces-verbaal opgemaakt. Het proces-verbaal en het plan vermelden minstens de breedte van de gemeentewegen, de ligging ten opzichte van de eigendomsgrenzen en alle punten waar palen, hetzij zichtbaar, hetzij mediaan, werden geplaatst.
Het plan en het proces-verbaal worden ondertekend door:
1° een ambtenaar van de gemeente die het college van burgemeester en schepenen heeft aangesteld;
2° de aangelanden.
Beheer van de gemeenteweg
De gemeente is belast met het beheer van de gemeentewegen en het vrijwaren van de publieke doorgang over de volledige breedte van de gemeenteweg.
De gemeente kan, met toepassing van de relevante regelgeving, te allen tijde onderhouds- en herstelwerkzaamheden uitvoeren aan gemeentewegen. Daarin zijn het herstel van het wegdek, het snoeien van overhangende takken, het garanderen van een adequate waterhuishouding en het herstellen van wegzakkende bermen begrepen.
De gemeente kan te allen tijde versperringen of andere belemmeringen die de toegang, het gebruik of het beheer van de gemeenteweg hinderen of verhinderen, verwijderen of laten verwijderen.
In voorkomend geval kan de gemeente de kosten terugvorderen van de aansprakelijke.
Eenieder heeft het recht om een verzoekschrift tot vrijwaring en herwaardering van een in onbruik geraakte gemeenteweg in te dienen bij de gemeente. Het verzoekschrift is gemotiveerd op grond van de doelstellingen van het decreet houdende de gemeentewegen van 3 mei 2019.
Het doel is om de structuur, de samenhang en de toegankelijkheid van de gemeentewegen te vrijwaren en te verbeteren, in het bijzonder om aan de huidige en toekomstige behoeften aan zachte mobiliteit te voldoen.
Om de doelstelling, vermeld in het eerste lid, te realiseren voeren de gemeenten een geïntegreerd beleid, dat onder meer gericht is op:
1° de uitbouw van een veilig wegennet op lokaal niveau;
2° de herwaardering en bescherming van een fijnmazig netwerk van trage wegen, zowel op recreatief als op functioneel vlak.
De gemeenteraad oordeelt op welke manier gevolg gegeven wordt aan het verzoekschrift, hetzij door een opdracht aan het college van burgemeester en schepenen om de publieke doorgang over de volledige breedte van de gemeenteweg te vrijwaren, hetzij door het college van burgemeester en schepenen te belasten met het opstarten van een procedure tot wijziging, verplaatsing of opheffing van de gemeenteweg.
Verbodsbepaling en bestraffing
Het handhavingsluik van het decreet houdende de gemeentewegen stelt dat het verboden is om:
1° een gemeenteweg te wijzigen, te verplaatsen of op te heffen zonder voorafgaand akkoord van de gemeenteraad;
2° een gemeenteweg volledig of gedeeltelijk in te nemen op een wijze die het gewone gebruiksrecht overstijgt;
3° de toegang tot een gemeenteweg of het gebruik en beheer ervan te belemmeren, te hinderen of onmogelijk te maken;
4° op of in gemeentewegen werkzaamheden uit te voeren of gemeentewegen op welke wijze ook te beschadigen zonder voorafgaande toestemming van het college van burgemeester en schepenen of zijn gemachtigde
De gemeenten kunnen overtredingen van de verbodsbepalingen bestraffen overeenkomstig de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties.
Last tot herstel
Het college van burgemeester en schepenen kan aan elke overtreder een last opleggen tot herstel van een overtreding van verbodsbepalingen.
De last tot herstel omvat:
1° de te nemen herstelmaatregelen;
2° het tijdskader voor het nemen van de herstelmaatregelen;
3° de gevolgen van het niet of niet tijdig uitvoeren van de herstelmaatregelen, namelijk ofwel de uitoefening van bestuursdwang in de zin van onderafdeling 2, ofwel de verplichting tot betaling van een dwangsom in de zin van onderafdeling 3;
4° in voorkomend geval de kosten die verhaald worden bij de toepassing van bestuursdwang.
Bestuursdwang
Het college van burgemeester en schepenen heeft de bevoegdheid om een opgelegde last tot herstel bij wijze van bestuursdwang door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen, als de overtreder die last niet of niet tijdig heeft uitgevoerd. Het college van burgemeester en schepenen kan ook bestuursdwang toepassen zonder voorafgaande last tot herstel in spoedeisende gevallen. Dat besluit is gemotiveerd en vermeldt de te nemen herstelmaatregelen zoals hierboven vermeld. Het wordt aan de overtreder afgegeven of opgestuurd met een beveiligde zending.
De gemeenteraad geeft de opdracht aan het college van burgemeester en schepenen om de nodige maatregelen te treffen tot herwaardering van voetweg nr. 99 tussen de Wedemstraat en de Gaasbeeksesteenweg rekening houdend met de doelstellingen en principes, vermeld in artikel 3 en 4 van het decreet houdende de gemeentewegen van 3 mei 2019.
De gemeenteraad geeft de bijkomende opdracht aan het college van burgemeester en schepenen om bij de herwaardering van de gemeenteweg (opgenomen als voetweg nr. 99 in de atlas der buurtwegen van Halle) het origineel en niet overbouwd tracé (deel 1 en deel 2 zoals beschreven in het motivatieluik) reeds af te palen via de opmaak van een opmetingsplan bestaande toestand (proces-verbaal van opmeting met grensaanduiding) en een proces-verbaal van afpaling.